Obwiązek wdrożenia do polskiego porządku prawnego dyrektyw unijnych stał się podstawą do stworzenia nowelizacji ustawy Prawo zamówień publicznych. Celem regulacji jest wypracowanie mechanizmów, które umożliwią najbardziej efektywne wykorzystanie środków publicznych. Wprowadzone dyrektywami unijnymi zmiany zwiększą elastyczność i przyspieszą proces udzielania zamówień publicznych, tym samym ułatwiając z korzystania z procedury dialogu konkurencyjnego i procedury konkurencyjnej z negocjacjami, pozwalając na zmianę kolejności lub rezygnację z poszczególnych etapów w procedurze zamówienia publicznego oraz wprowadzając obowiązek komunikacji elektronicznej między wykonawcą i zamawiającym.
W zakresie elektronizacji zamówień publicznych wprowadzone zostaną rozwiązania polegające na:
- obowiązku stosowania przy składaniu ofert i wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu profilu nabywcy, stanowiącego rozwiązanie techniczne, umożliwiające realizację procesu udzielenia zamówienia publicznego, w tym sporządzenie dokumentów elektronicznych, ich udostępnienie, przekazywanie i przechowywanie;
- stworzeniu elektronicznej platformy zamówień publicznych tzw. e-Zamówienia, na której będzie znajdował się Biuletyn Zamówień oraz profil nabywcy i aukcje elektroniczne, dzięki czemu zwiększona zostanie dostępność oraz przejrzystość realizowanych procesów, z jednoczesnym zapewnieniem bezpieczeństwa danych;
- wprowadzeniu realizacji obowiązków związanych ze sprawozdawczością poprzez automatyzację tworzenia sprawozdawczości rocznej wykorzystującej dane o postępowaniach przechowywane na platformie e-Zamówienia;
- uproszczeniu realizacji obowiązków związanych ze sprawozdawczością poprzez automatyzację tworzenia sprawozdawczości rocznej wykorzystującej dane postępowania przechowywane na platformie e-Zamówienia.
Ważną zmianą wynikającą z art. 59 dyrektywy 2014/24/UE oraz art. 80 dyrektywy 2014/25/UE jest wprowadzenie tzw. Jednolitego Europejskiego Dokumentu Zamówienia. Formularz ten ma mieć zastosowanie we wszystkich państwach członkowskich. Celem ułatwienia przedsiębiorcom korzystania z przedmiotowego formularza Urząd Zamówień Publicznych opracował wstępną wersję Instrukcji Wypełnienia Jednolitego Europejskiego Dokumentu Zamówienia. Zawiera ona część wstępną z podstawowymi informacjami dotyczącymi Jednolitego Europejskiego Dokumentu oraz część zasadniczą, obejmującą wytyczne dotyczące wypełnienia poszczególnych pól formularza.
Nowa ustawa, poza obligatoryjnymi przepisami unijnego prawa, wprowadzi również wiele przepisów fakultatywnych, czyli takich, co do których swoboda decyzji pozostawiona jest państwom członkowskim. Wśród nich wymienić należy m.in. zamówienia zastrzeżone dla określonej kategorii wykonawców, np. zatrudniających osoby niepełnosprawne, tryb negocjacji bez uprzedniej publikacji, ograniczenie stosowania kryterium cenowego, zastosowanie odwróconej procedury w przetargu nieograniczonym. Dodatkowo przedmiotowa ustawa kładzie nacisk na wybór oferty najkorzystniejszej ekonomicznie, czyli opartej również na efektywności kosztowej, a także uwzględniającej nie tylko cenę lub koszt, ale także inne aspekty oraz wprowadzenie możliwości ograniczenia stosowania kryterium najniższej ceny.
Nowelizacja zapewni lepszy dostęp do rynku małym i średnim przedsiębiorcom. Efekt zostanie uzyskany przede wszystkim poprzez zachęcenie zamawiających do zawierania kilku mniejszych umów (udzielanie zamówień w częściach, o które łatwiej będzie można się starać przedsiębiorcom z sektora MŚP) oraz ograniczenie żądania spełnienia wygórowanych warunków udziału w postępowaniu w zakresie zdolności ekonomicznej.
Warto nadmienić, że przedsiębiorca biorący udział w procedurze zamówień publicznych może zostać wykluczony w sytuacji, gdy np. nie będzie przestrzegał obowiązków wynikających z prawa pracy, socjalnego czy przepisów z zakresu ochrony środowiska.
Kolejną istotną zmianą jest utworzenie wyspecjalizowanego sądu do spraw zamówień publicznych. Postulowane rozwiązanie miałoby służyć ujednoliceniu orzecznictwa w dziedzinie zamówień publicznych, a także odciążeniu sądów okręgowych, które obecnie rozpatrują skargi stron na orzeczenia Krajowej Izby Odwoławczej. Funkcjonowanie specjalnego sądu z pewnością przyczyniłoby się do skrócenia terminu rozpatrywania skarg.
Omawiane zmiany miały wejść w życie z dniem 18 kwietnia b.r., jednak proces legislacyjny jest nieznacznie opóźniony.
W związku z opóźnieniem we wdrożeniu dyrektyw unijnych do polskiego porządku prawnego, aby uniknąć ryzyka popełnienia przez polskich zamawiających ewentualnych błędów, w szczególności w zakresie postępowań o udzielenie zamówienia publicznego oraz konkursów finansowanych ze środków UE oraz uwzględniając zasadę bezpośredniej skuteczności dyrektyw, w odniesieniu do postępowań o udzielenie zamówienia publicznego wszczynanych od dnia 18 kwietnia 2016 r. Urząd Zamówień Publicznych wskazał, iż:
- do postępowań o udzielenie zamówień publicznych oraz konkursów, w których wartość zamówienia nie przekracza wartości progów unijnych, mają zastosowanie aktualnie obowiązujące przepisy ustawy Prawo zamówień publicznych;
- do postępowań o udzielenie zamówień publicznych oraz konkursów, w których wartość zamówienia jest równa lub wyższa od progów unijnych, mają zastosowanie przepisy obowiązujące ustawy Prawo zamówień publicznych z uwzględnieniem zasady bezpośredniej skuteczności dyrektyw.
Powyższe prowadzi do wniosku, iż na gruncie zasady bezpośredniej skuteczności uprawnienia przyznane jednostkom przez prawo unijne mogą być powoływane przed organami krajowymi w celu ich wykonania, o ile zostaną spełnione następujące warunki:
- przepisy dyrektywy są precyzyjne i bezwarunkowe;
- z norm dyrektywy wynikają prawa jednostek wobec państwa,
- upłynął termin implementacji dyrektywy przez dane państwo członkowskie, a jej normy nie zostały implementowane albo implementacja jest nieprawidłowa.
Bezpośredni skutek dyrektyw funkcjonuje wyłącznie w stosunkach między jednostką a państwem. Tak więc na gruncie zamówień publicznych od dnia 18 kwietnia 2016 r. wykonawcy mogą powoływać się w stosunkach z zamawiającymi na uprawnienia przyznane im na mocy nowych dyrektyw. Z kolei na zamawiających będą ciążyły związane z uprawnieniami wykonawców obowiązki, wynikające wprost z przepisów nowych dyrektyw.
Niniejsza informacja nie stanowi porady prawnej ani podatkowej. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie informacji w nim zawartych bez wcześniejszego zasięgnięcia opinii Kancelarii.